پرسش :

منظور از «النّشأة الاُخری» در مورد قیامت که در سوره نجم آمده است چیست؟


پاسخ :
خداوند در سوره نجم، آیات 45 تا 47 بعد از اشاره به قدرت نمائی خود می فرماید: ([آیا انسان نمى داند] که او دو زوج مذکر و مؤنث را آفریده، از نطفه هنگامى که در رحم مى ریزد [یا مقدر مى شود که انسانى از آن تولد یابد] و [آیا نمى داند که] بر خدا لازم است عالم دیگر را ایجاد کند؟ [تا عدالت اجرا شود])؛ «وَ اَنَّهُ خَلَقَ الزَّوْجَیْنِ الذَّکَرَ وَ الاُْنْثى * مِنْ نُطْفَة اِذا تُمْنى * وَ اَنَّ النَّشأَةَ الأُخْرى».

گرچه در این آیات به این حقیقت تصریح نشده که پیدایش نشئه آخرت را با قیاس به تطورات جنین مى توان دریافت؛ ولى ارتباط و پیوند آیات ایجاب مى کند که اوّلى به عنوان دلیل و شاهدى بر دوّمى باشد همان گونه که بعضى از مفسّران نیز به آن توجه کرده اند.(1)

«نشئه اخرى» به معناى «ایجاد دیگر» به عقیده اکثریت قاطع مفسّران به معناى «حیات آخرت» است؛ ولى بعضى اصرار دارند که آن را به معنى مرحله دمیده شدن روح انسانى در جنین بدانند و آیه «فَکَسَوْنَا الْعِظامَ لَحْماً ثُمَّ اَنْشأْناهُ خَلْقاً اَخَرَ»(2)؛ (بر استخوان ها گوشت پوشاندیم سپس آفرینش جدیدى به جنین دادیم) را دلیل بر این مطلب گرفته اند.

ولى با توجّه به این تعبیر (یا شبیه آن) در آیات دیگر قرآن به خوبى استفاده مى شود که این تعبیرات، اشاره به روز قیامت است؛ چنانکه در آیه 20 سوره عنکبوت مى خوانیم: «قُلْ سیرُوا فى الأَرْضِ فَانظُرُوا کَیْفَ بَدَءَ الْخَلْقَ ثُمَّ الله یُنْشِىءُ النَّشْأَةَ الآخِرَةَ»؛ (بگو در زمین سیر کنید و ببینید خداوند چگونه آفرینش را آغاز کرده؟ سپس خداوند آفرینش آخرت را ایجاد مى کند) و در آیه 62 سوره واقعه مى خوانیم: «وَ لَقَدْ عَلِمْتُمُ النَّشْأَةَ الأُوْلى فَلَوْلا تَذَکَّرُونَ»؛ (شما نشأة اوّل را دانستید پس چگونه متذکّر نمى شوید [که عالم دیگرى در کار است؟])

پی‌نوشت‌ها:
(1). فى ظلال القرآن، شاذلی، سید بن قطب بن ابراهیم، دارالشروق، بیروت، قاهره، 1412 قمری، چاپ هفدهم، ج ‏6، ص 3417، سوره نجم، آیات 1 الى 62.
(2). سوره مؤمنون، آیه 14.

منبع: پیام قرآن‏، مکارم شیرازى، ناصر، تهیه و تنظیم: جمعى از فضلاء، دار الکتب الاسلامیه‏، تهران‏، ‏1386 شمسی‏، چاپ نهم، ج 5، ص 151.